Aqueth tèma qu’ei coma ua tela de hons deu libe Jamei aiga non cor capsús de Benoit Larradet.

Los personatges que son, benlèu, inatenduts : un avet, un indian e un bearnés. Sustot, l’autor que joga dab lo sosvénguer e lo desbromb. Cadun que’s bremba de çò qu’a conegut e, totun, que vesem coma los desarrigats e pòden pèrder la memòria deu passat.

Los personatges que pareishen sols. Pr’aquò, l’avet bearnés de la vath d’Aspa que compreng la lenga de Talcaolpen, lo querandis de la pampa. E l’indian que nos mia tà ua tèrra desconeguda:

“Argüeita, Talcaolpen, argüeita quin cambian las gèrbas d’un endret a l’aute. Argüeita la prestida discreta d’un passatge qui miava lo ton pair, enqüèra mainatge, dinc au jaç d’un nandó on panava los ueus. Argüeita las arraditz e las granas de qui las hemnas sabèvan har un disnar o ua bevuda de hèsta.”

Tot cambia dab lo darrèr vengut. Lo gaucho bearnés que's tròba au ras deu mast (avet), lo temps que s'ei escorrut e ne sap pas çò que s'ei passat lo sègle precedent, pr'amor n'a pas las claus de l'istòria. Sosvénguer e desbromb...

Anne-Pierre Darrées

Las hemnas que son realas dens la literatura d’òc desempuish l’epòca barròca. Totun, la lor preséncia que creish a la mieitat deu sègle XIXau. Uei, que s’exprimeishen e que representan un tèrç de la produccion literària.

E i a ua poesia femenina ? Qu’ei la question qui ns'èm pausats. Qu’avem vist un espiar, ua sensibilitat, ua inclinacion tau hons, tà la relacion a l’aute com au mainat, au pair, au tant aimat, un pensament sus la hemna tanben. L'expression que pòt estar doça, trufandèra o violenta.

Mei de vint ans arron la soa parescuda – qu’èra a la fin de l’annada 1996 – ací qu’avem la navèra edicion deu permèr roman d’Eric Gonzales. L’autor que tornè tribalhar l’estille, que cambiè mots deu lexic entà har ganhar au son roman mei de precision e de ritme. Taus qui coneishèvan la permèra version que tornaràn trobar dab plaser lo devís misogine e endarrerit deu vielh regent Deuvinhau… Taus navèths lectors que serà ua cabussada en nau capítols en las decenias 70, 80 e 90 de la fin deu sègle XX.

Estela Comellas

Extrèit deu libe:

Gelòs qu’èra un vilatjòt au ras de Pau. Adara, qu’an hèit lotissaments e shens aver a córrer briga, deu men casau enlà que podí véder, non i a guaire, un trentenat de villàs navas a bon compde, totas parièras, sarradas las uas contra las autas dens duas carrèras tòrtas qui arrecoteishen tà ua rotonda... E jo comprengoi que lo vilatjòt de quan èri mainada e devienè ua banlèga shens amna de la vilassa de Pau [...]

— Alavetz? ce'ns demandan, aqueth navèth diccionari? Com ei? Qu'avetz cambiat?

E ben, qu'ei coma anonciat!

Lo contengut qu'ei lo contengut originau en grafia originau. Òc, la presentacion qu'a cambiat : mei aisit a legir, e los mots qui èran dens los dus suplements de la fin deu diccionari que son adara dens lo còrps deu tèxte. Atau medish, qu'ei mei luxuós.