SÈRGI JAVALOYÈS
Aqueth país, noste país, acostat aus Pirenèus qu’arcuelh au còr de l’ivèrn ua doçor estonabla. Vertat qu’ei, lo vent d’Espanha que s’installa de clar en clar en Bearn. Qu’ei conquerent e trebatent, còps que i a umorós. Qu’ei libre, libre en plen. Que pòt còp sec animà’s e bohar en ventòrlas tà ns’escanar de paur. Que pòt prémer suus nostes termomètres, a tau punt que podem créder la prima arrecotida per avanças quan la nèu e lo glaç e miaçan acerà hòra, tà capvath. Ger matin, l’aire qu’èra shualicós, un toget entotsolat que sautiquejava sus la balanca d’un hariolèr. Lo cèu qu’èra anherin, apatzat. Que l’èi gaitat, e que’m soi lèu escapat, en gahar-la tau sendèr shens riscas deu viatjador immobile. Ne sèi pas perqué m’a tornat lo sovier d’ua escapada impromptua a Pasaia, lo pòrt industriau de Donostia. La vila portuària qu’ei bicefau, a l’Èst, Pasaia-Donibane, a l’Oèst, Pasaia-San Pedro. Qu’ei espartida per un estuari de mau créder que Victor Hugo e considerè en 1843 com ua meravilha deu monde. Aqueth dia de heurèr, Hegoa que bohava en-coda-l’i-sèga. Que’ns passejàvam, la ploja que miaçava, luenh, sus l’escuranhós orizont. Que temptàvam de juntar la capèra deus Gascons, au cap de la rada. Ua hont rara que colava suu candau. Que caminàvam… La mar grana que semblava iragada, coleriva. Las soas èrsas que tumavan shens relambi l’entrada de la rada. Qu’èra vueita de tota embarcacion. Lo vent d’Espanha que serà tostemps lo men amic fidèu. Que’m hida los sons secrets e que’u n’arremèrcii. Quan nse tornèm tà casa, que retrobèi un poèma1 qui’m cercavi despuish hèra. Que l’aví lejut quan èri licean.
“Qu’èi la mea maison dens lo vent shens memòria
Qu’èi lo men saber dens los libes deu vent
Com la mar qu’èi dens lo vent la mea glòria
Com lo vent, qu’èi la mea fin dens lo vent.”
1. Lanza del Vasto, Le Chiffre des choses, Denoël.
