La Redaccion de Reclams qu’a pausat quauques questions a Robert Menta.
Redaccion: Robert Menta, tot prumèr, ètz basco o gascon?
Robert Menta: los dus! La mair qu’ei basqueta e lo pair gascon. Mes, de mainat, que demoravi a Arrangoitze (Arcangues en francés) e que jogavi a la pelòta. Donc qu’entenèvi parlar lo basco. E fin finala, benlèu pr’amor d’aquò, que’m senti mei basco que gascon. Puish, que soi partit tà tribalhar a EDF dens comunas de Bearn nòrd.
R.: Avetz aprés lo gascon en trabalhar?
R.M.: Non. A cinquanta e un ans, centralas que barrèn e que partii en preretirada. A l’escòla de Tèsa – la hemna qu’èra directora de l’escòla – que i estó un regent que vienèva hèr cors en bearnés. Atau que decidii d’apréner lo gascon e que m’inscrivoi au Collègi d’Occitania a Tolosa. Lo men professor qu’èra Gilabèrt Narioo, un professor deus màgers!
R.: E coma ètz arribat a l’escritura?
R.M.: Justament, mercés a Gilabèrt Narioo. Après tres ans d’estudi, que’m digó: “au lòc de hèr exercicis, que vatz escríver poèmas.” E, atau que comencèi. La musicalitat de la lenga, la soa riquessa que m’inspiravan. Lo prumèr escriut, “L’ostal blau”, que’u balhèi tà la revista Lo Gai Saber en 1998. Puish, Roger Lapassada que m’encoratgè; qu’èi balhat mes de 80 poèmas a Per Noste tà’us publicar. Quauques uns tanben a Reclams coma “Lo melic” o “De la tèrra a la mar”.
R.: Avetz escriut libes tanben.
R.M.: Òc. Un recuelh de poesia, Vents d’amont e d’aval en 1994, ua pèça de teatre, ua comedia, Gran Batsarra a Clarac.
R.: Avetz tostemps signat dab un chafre?
R.M.: Òc. Escotarròbi. Que’m vienó atau, en escotar lo vent d’oèst. Ròbi qu’ei lo vent d’oèst en Baish Ador. De mei Errobi qu’ei lo nom basco de Niva, l’arriu qui rejunh l’Ador a Baiona. Ua faiçon de ligar los dus país. De mei, que m’agrada d’escotar lo vent, l’ambient naturau...
R.: En fèit, ètz un òmi de libertat? D’alhors qu’avetz escriut en un deus vòstes poèmas: “qu’aimarí saber cantar lo vent”.
R.M.: Òc, qu’aimi la libertat, los camps, los espacis... La poesia qu’ei un espaci de libertat, de vagamontèr dens los mots, los sentiments, la vita qué... Aimar la libertat qu’ei tanben respectar los autes, las lors hamis e mei las lors tintèinas.
R.: E perqué escrivetz en gascon? Lo degrèu deu passat?
R.M.: Nani! Lo temps ne cor pas jamei capsús. Çò d’important qu’ei de construsir l’aviéner. Mes l’aviéner dens lo respècte de las gents, la patz, l’aunor, shens la pollucion deus esperits, shens la pollucion de la tèrra.
Aimador deu mot e, a còps, de la rima
Esculta artisticament la frasa
Tà balhar aus amics ua òbra
Qui demorarà segurament preciosa.
(Un poèta gascon, Escotarròbi, extrèit)
